Εκπαιδευτικό υλικό για την Έκθεση

Ο γραπτός λόγος απαιτεί μελέτη και κυρίως εξάσκηση. Σε αυτή τη σελίδα δημοσιεύουμε σε μορφή καταλόγου εκπαιδευτικό υλικό για την έκθεση. Πρόκειται για το ευρετήριο των κειμένων που δημοσιεύουμε και σχετίζονται με την Έκθεση και Παραγωγή Λόγου. Μπορείτε να ανατρέξετε και στις αντίστοιχες σελίδες για τα μαθήματα των Αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών.

Τα κείμενα παρουσιάζονται με αντίστροφη χρονολογική σειρά. Με αυτόν τον τρόπο το πιο πρόσφατο κείμενο βρίσκεται πάντα στην αρχή του καταλόγου.

Στο τέλος του καταλόγου μπορείτε να δείτε και τα προτεινόμενα θέματα Έκθεσης και πάλι με αντίστροφη χρονολογική σειρά.

 

Η Έκθεση ως βάση του προγράμματος Σπουδών

 

Η βάση του προγράμματος σπουδών του Φιλολογικού είναι το μάθημα της έκθεσης. Ας ξαναθυμηθούμε τους λόγους αυτής της επιλογής.

 

• Μέσω της Έκθεσης μαθαίνουμε να συγκροτούμε τη σκέψη μας και να την αποτυπώνουμε με σαφήνεια.

 

• Μαθαίνουμε τη σημασία της Δομής σε κάθε γραπτό Κείμενο, κάτι που επηρεάζει θετικά κάθε γραπτό μας ανεξάρτητα Γνωστικού Αντικειμένου.

 

• Μαθαίνουμε να εκφραζόμαστε με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με το επικοινωνιακό περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε.

 

• Μπορούμε να αναπτύξουμε τις Τεχνικές που τελειοποιούμε στην Έκθεση και στα υπόλοιπα Γνωστικά Αντικείμενα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Περίληψη. Δουλεύοντας αυτές τις Τεχνικές έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε πύκνωση και να εντοπίζουμε τα ουσιαστικά σημεία κάθε κειμένου.

 

• Μας στηρίζει και στα υπόλοιπα βήματά μας εκτός της σχολικής ζωής. Ως ενήλικες θα κληθούμε αρκετές φορές να συντάξουμε και να παρουσιάσουμε απόψεις και θέσεις.

 

Εκπαιδευτικό Υλικό για την Έκθεση 

• Θεωρία της αφήγησης από το Π.Ι. Κύπρου: Εξαιρετική δουλειά από τη συνάδελφο Μαρία Παπαλεοντίου. Πρόκειται για υλικό από κύκλο σεμιναρίων που διοργάνωσε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο της Κύπρου.
• Οι αφηγηματικοί τρόποι ως μέρος των αφηγηματικών τεχνικών: Σε ένα λογοτεχνικό κείμενο συναντάμε συνήθως έναν συνδυασμό αφηγηματικών τρόπων. Οι σημαντικότεροι από αυτούς αναλύονται με παραδείγματα στο κείμενό μας.
• Ο χρόνος της αφήγησης: Ο χρόνος της αφήγησης στο λογοτεχνικό κείμενο σε σχέση με τον χρόνο της ιστορίας: Εντοπίζουμε τα επίπεδα και τις βασικές τεχνικές της παρουσίασής τους.
• Το είδος του αφηγητή: Το είδος του αφηγητή είναι η βασικότερη αφηγηματική τεχνική που καλούμαστε να εντοπίσουμε σε ένα λογοτεχνικό κείμενο. Εντοπίζουμε το αν έχουμε παντογνώστη – αφηγητή ή αφηγητή – πρόσωπο. Στη συνέχεια, εντοπίζουμε την εστίαση (μηδενική ή εσωτερική) και το αν ο αφηγητής είναι ετεροδιηγητικός ή ομοδιηγητικός.
• Η συνοχή στην παράγραφο και στο κείμενο: Με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η συνοχή στην παράγραφο και στο κείμενο στα δοκίμια πειθούς και στα άρθρα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τη χρήση των διαρθρωτικών λέξεων, των αντωνυμιών, την επανάληψη εννοιών και φράσεων και τη διατήρηση ενιαίου ύφους.
• Η διακειμενικότητα μέσα από παραδείγματα: Η διακειμενικότητα είναι ένας σχετικά νέος όρος στην κειμενική θεωρία. Πολύ συχνά συναντάμε τον όρο σε θεωρητικά κείμενα που σχετίζονται τόσο με το μάθημα της Έκθεσης, όσο και με τη Λογοτεχνία στο πλήρες εύρος της έννοιας. Μέσα από παραδείγματα κλασικών λογοτεχνικών έργων επιχειρούμε να προσεγγίσουμε τη συγκεκριμένη έννοια. 
• Τι είναι η αλληγορία: Η αλληγορία βασίζεται στη μεταφορά. Ανήκει στην ίδια κατηγορία σκέψης. Πολλές φορές ένα ολόκληρο κείμενο, όπως η αριστουργηματική νουβέλα του Ernest Hemingway “Ο γέρος και η θάλασσα” αποτελεί μια αλληγορία.
• Η Μεταφορά ως τρόπος σκέψης και κατανόησης: Η μεταφορά δεν είναι μόνο σχήμα λόγου. Η βασική της λειτουργία δεν περιορίζεται στο να διακοσμεί τη σκέψη και τις προτάσεις μας. Η σύγχρονη έρευνα καταδεικνύει ότι πρόκειται για μια σύμφυτη γνωσιακή ικανότητα στον άνθρωπο. Χωρίς τη μεταφορά ο άνθρωπος αδυνατεί να κατανοήσει και να ερμηνεύσει τον κόσμο γύρω του.
• Στοχαστικό Δοκίμιο: Στο κείμενό μας παρουσιάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένα κείμενο για να χαρακτηριστεί ως στοχαστικό δοκίμιο. Πρόκειται για τα πιο σύνθετα κείμενα, καθώς τα όρια ανάμεσα στη Λογοτεχνία και το Δοκίμιο είναι δυσδιάκριτα. 
• Αποδεικτικό Δοκίμιο: Η συνηθέστερη μορφή δοκιμίων. Εξετάζουμε τα βασικά χαρακτηριστικά και τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αποκρυπτογραφήσουμε δύσκολες και σύνθετες έννοιες στο κείμενο. 
• Χαρακτηριστικά του Δοκιμίου: Μια συνολική αποτίμηση του Δοκιμίου ως κειμενικού είδους. Ας μην ξεχνάμε ότι η λέξη δοκίμιο σημαίνει δοκιμή. Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο ήταν ο Γάλλος Michel de Montaigne. Στα σύγχρονα Ελληνικά γράμματα τον όρο έφερε ο Γιώργος Σεφέρης με το έργο του Δοκιμές.
• Επίκληση στο Συναίσθημα: Αναλύονται οι τρόποι με τους οποίους κάνουμε επίκληση στο συναίσθημα στον γραπτό λόγο. Κάποιοι από αυτούς δεν είναι άμεσα αντιληπτοί και χρειάζεται προσοχή στην ανάγνωση του κειμένου μας για να τους εντοπίσουμε.
• Επίκληση στη Λογική: Ο πιο συνηθισμένος τρόπος οργάνωσης του περιεχομένου ενός άρθρου, μιας ομιλίας ή ενός δοκιμίου πειθούς. Με την επίκληση στη λογική η κειμενογράφος δείχνει ότι σέβεται τη δυνατότητα των αναγνωστών να κρίνουν.
• Τρόποι και Μέσα Πειθούς: Είναι σημαντικό να μπορούμε να εντοπίσουμε τους τρόπους με τους οποίους επιλέγεται να συγκροτηθεί η σκέψη του γράφοντος. Σε αυτή την προσπάθεια πρώτα εντοπίζουμε τα μέσα πειθούς, τα οποία καθορίζουν και τον τρόπο πειθούς.
• Η Επικοινωνιακή Πρόθεση: Κάθε κείμενο γράφεται με βάση την πρόθεση της συγγραφέως του. Εντοπίζοντας σωστά αυτή την πρόθεση και μάλιστα μέσα στο επικοινωνιακό πλαίσιο που συγκροτείται είναι το πρώτο βήμα για την καλύτερη κατανόησή του. 

 

Το Εκπαιδευτικό υλικό για την Έκθεση και η πρακτική στην τάξη

 

Είναι πάγια αρχή μας το μάθημα της Έκθεσης να διδάσκεται από δύο διδάσκοντες. Πέραν όμως της διδασκαλίας και της παρουσίασης των περισσότερο θεωρητικών σημείων, η βελτίωση στην έκθεση έρχεται γράφοντας. Και μάλιστα, γράφοντας στον χώρο του Φροντιστηρίου σε σταθερή εβδομαδιαία βάση. Οι διδάσκοντες έρχονται αρωγοί σε αυτή την προσπάθεια των παιδιών καθοδηγώντας και ενισχύοντας τις δυνατότητες γραπτής έκφρασης.

Μπορείτε να ενημερωθείτε από τα Προγράμματα σπουδών μας για τα τμήματα έκθεσης του Φιλολογικού για όλες τις τάξεις και κατευθύνσεις.

 

Προτεινόμενα θέματα Έκθεσης 

 

“Η καλλιτεχνική έκφραση“: Σε μια εποχή που οι κοινωνίες είναι αναγκαστικά πολυπολιτισμικές είναι απαραίτητο να διαφυλάσσεται η ελευθερία του δημιουργού. Αυτό πρέπει να γίνεται ωστόσο, – σήμερα περισσότερο από ποτέ – μέσα σε ένα πλαίσιο σεβασμού του διαφορετικού. Ο Νάσος Βαγενάς καταθέτει τον προβληματισμό του και μας καλεί να θέσουμε νέα ερωτήματα που διαρκώς η εποχή μας γεννά.

 

“Ηλεκτρονική βιβλιοθήκη“: Το κείμενο της Μαριάννας Τζιαντζή εστιάζει στις αλλαγές που φέρει η νέα πραγματικότητα της ψηφιακής γνώσης. Οι νέες αναγνωστικές συνήθειες αποτελούν σύμπτωμα μιας ευρύτερης αλλαγής που συμβαίνει με γοργούς ρυθμούς γύρω μας. Ίσως η ανάγνωση βιβλίων να γίνεται κάποιες φορές ανάγνωση ψηφιακών καταλόγων…

 

“Για τους νέους“: Παραθέτουμε το δοκίμιο του Μανώλη Ανδρόνικου, το οποίο εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο οι μεγαλύτεροι συνηθίζουν να βλέπουν τους νέους ανθρώπους. Το κείμενο είναι και σήμερα επίκαιρο καθώς ο δοκιμιογράφος μας επισημαίνει την ανθρώπινη τάση να λειτουργούμε με στερεότυπα και να κατηγοριοποιούμε άκριτα. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες είναι και οι προτάσεις που κάνει. Μια ματιά νηφάλια, που μας καλεί να βλέπουμε τα πράγματα γύρω μας λιγότερο μονοδιάστατα και απόλυτα.

 

“Η τεχνική και το ιδεώδες“:  Εξαιρετικό κείμενο του Παναγιώτη Κονδύλη. Ξεκινώντας από την τεχνολογία και την επικράτησή της στη ζωή μας, ο Κονδύλης εστιάζει στην κρίση αλλά και στην αναγκαιότητα της ανθρωπιστικής παιδείας. Η έλλειψή της γεννά φαινόμενα μαζοποίησης και αδιαφορίας.

 

“Οι περιπέτειες της ανάγνωσης“: Πλήρες κριτήριο αξιολόγησης για το ΕΠΑΛ, σύμφωνα με το νέο σύστημα εξετάσεων. Περιλαμβάνει δύο κείμενα. Ένα δοκίμιο ( το μη λογοτεχνικό κείμενο ) και ένα ποίημα. Μπορείτε να το διαβάσετε, να απαντήσετε στις ερωτήσεις και να επικοινωνήσετε μαζί μας για ενδεικτικές απαντήσεις και ενδεχόμενες διορθώσεις.