Ελληνική διπλωματία, κινηματογραφικό ρεπορτάζ και Βαλκανικοί Πόλεμοι
Για πρώτη φορά, μετά από 106 χρόνια προβάλλονται οι δύο ταινίες που είχε παραγγείλει η Ελληνική κυβέρνηση και αφορούν τους Βαλκανικούς πολέμους. Η παρουσίαση θα γίνει στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, όπου και θα μεταβούμε στις 5 Φεβρουαρίου, στις 7 το απόγευμα. Ο τίτλος της εκδήλωσης είναι “Ελληνική διπλωματία, κινηματογραφικό ρεπορτάζ και Βαλκανικοί Πόλεμοι.” Η προβολή αυτή έχει ιδιαίτερο ιστορικό αλλά και κινηματογραφικό ενδιαφέρον.
Οι απαρχές του πολεμικού ντοκιμαντέρ
Μέχρι σήμερα, οι απαρχές του πολεμικού ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους τοποθετούνταν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με τα δυο επίκαιρα που θα παρακολουθήσουμε οι απαρχές οριοθετούνται πλέον στους Βαλκανικούς πολέμους, όπως επισημαίνει η κυρία Μαρία Γεωργοπούλου, διευθύντρια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης. Η Ελληνική κυβέρνηση είχε παραγγείλει το 1913 τα συγκεκριμένα κινηματογραφικά επίκαιρα στην προσπάθειά της να ενισχύσει τη θέση της στις διπλωματικές διαπραγματεύσεις. Το επιστέγασμα αυτών υπήρξε η συνθήκη του Βουκουρεστίου τον Αύγουστο του 1913.
Οι ταινίες
Οι ταινίες προβλήθηκαν διεθνώς στα τέλη του 1913. Οι τίτλοι τους ήταν: “With the Greeks in the firing line”, διάρκειας 62 λεπτών και “Triumphal March of the Greeks”, διάρκειας 10 λεπτών. Έκτοτε το υλικό δεν προβλήθηκε ξανά. Οι έξι μπομπίνες έφτασαν ως ανώνυμη δωρεά στο πανεπιστήμιο του Berkeley. Εκεί υπήρχαν οι κατάλληλες συνθήκες για τη φύλαξη τέτοιου είδους ταινιών. Το υλικό πάνω στο οποίο αποτυπώθηκαν οι πραγματικές σκηνές από το μέτωπο των Βαλκανικών πολέμων αποτελούσε το πρώτο διαφανές εύκαμπτο φιλμ και ήταν εξαιρετικά εύφλεκτο. Μάλιστα, μετά από μερικές δεκαετίες, αν δεν φυλαχτεί σωστά, μετατρέπεται σε σκόνη.
Βαλκανικοί Πόλεμοι: Οι πραγματικοί πρωταγωνιστές
Η κυρία Βασιλική Τσιτσοπούλου, δόκτωρ Συγκριτικής Φιλολογίας και Κινηματογραφικών Σπουδών παρατηρεί ότι: “Βλέπουμε στην οθόνη τους εκατοντάδες εκατοντάδων στρατιωτών που έπεσαν στο πεδίο της μάχης και ήταν ως τώρα αφανείς. Παρακολουθούμε τους απλούς μαχητές, τις πληγές τους και όχι μόνο τους πολιτικούς και στρατιωτικούς που καταγράφονται στην Ιστορία.”
Αυτές οι ταινίες είναι οι πρώτες που περιέχουν αυθεντικές πολεμικές σκηνές. Μέχρι τότε, είχαμε συνήθως αναπαραστάσεις πολεμικών σκηνών και τα επίκαιρα ήταν σε μεγάλο βαθμό προϊόντα φαντασίας. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι μπορούσαν να κινηματογραφηθούν, όσο δύσκολο και αν ήταν αυτό, με τα μέσα της εποχής. Η δράση ήταν σε Ευρωπαϊκό έδαφος και όχι σε κάποια μακρινή αποικία. Και το διεθνές ενδιαφέρον ήταν μεγάλο καθώς η κατάσταση στα Βαλκάνια επηρέαζε την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα.
Τα ερωτήματα
Η ταινία “With the Greeks in the firing line” δεν έχει ήχο ούτε μουσική υπόκρουση. Θα προβληθεί με εισαγωγή και σχολιασμό της κυρίας Τσιτσοπούλου, η οποία θα εστιάσει σε κάποια γόνιμα ερωτήματα: “Τι και ποιος καταγράφεται σε αυτά τα φιλμ και γιατί; Ποιος τα γύρισε; Αποτελούν ιστορικά τεκμήρια και τι τεκμηριώνουν; Ποια η θέση αυτής της ταινίας στην ιστορία του μιντιακού πολεμικού θεάματος και της προπαγάνδας; Σε ποιον ανήκουν αυτές οι ταινίες; Πως βρέθηκαν στην Καλιφόρνια; Ως αρχειακό μιντιακό υλικό πως θα έπρεπε να είναι προσβάσιμο στο κοινό σήμερα;”
Η εκδήλωση “Ελληνική διπλωματία, κινηματογραφικό ρεπορτάζ και Βαλκανικοί Πόλεμοι” ενδιαφέρει σίγουρα τους μαθητές που μελετούν το μάθημα της Ιστορίας Κατεύθυνσης. Χρονολογίες, γεγονότα, συνθήκες και τόσα άλλα τα οποία φαντάζουν μακρινά και αφηρημένα λαμβάνουν εικόνα και μορφή μέσα από την εικόνα των πρωταγωνιστών τους. Είναι και μια πρωτοβουλία που μας δίνει την ευκαιρία να σκεφτούμε για το τι είναι πραγματικό Ιστορικό τεκμήριο. Να προβληματιστούμε, ίσως, για το γεγονός ότι ο πόλεμος προβάλλεται ως θέαμα και όχι μόνο στη σημερινή εποχή. Η Ιστορία είναι μια ροή, όχι κάτι παγιωμένο.
