Οι Μάγοι μέσα στο χρόνο -Το ταξίδι της λέξης
Στην Ελληνική Γραμματεία, οι Μάγοι αναφέρονται για πρώτη φορά από τον Αισχύλο. Στην τραγωδία του “Πέρσες” εμφανίζεται ο Μάγος Άραβος, ο οποίος χάθηκε στη ναυμαχία της Σαλαμίνος. Η βασική μας πηγή είναι βέβαια ο Ηρόδοτος. Σύμφωνα με αυτόν οι Μάγοι αποτελούσαν μια από τις έξι φυλές των Μήδων. Αποτελούσαν τη διακεκριμένη φυλή των ιερέων. Η θέση τους στην Περσική αυλή ήταν πολύ σημαντική, καθώς θεωρούνταν ικανοί να εξηγούν τα όνειρα και να ασκούν τη μαντική.
Σύμφωνα με τις ιστορικές μαρτυρίες, ήδη από την εποχή του Δαρείου του πρώτου, οι Μάγοι είναι οι επίσημοι ιερείς της βασιλικής αυλής. Στα καθήκοντά τους περιλαμβάνονται τελετουργικοί καθαρμοί σε ποτάμια και βουνά, καθώς και θυσίες. Σταδιακά, απέκτησαν μεγάλη δύναμη και στις οικονομικές και διοικητικές υποθέσεις της αυτοκρατορίας. Η παρουσία τους είναι συχνή στα κείμενα της περιόδου που έχουν φτάσει στις μέρες μας. Συχνά παρουσιάζονται να λαμβάνουν αγαθά από τις βασιλικές αποθήκες για λατρευτικούς αλλά και προσωπικούς σκοπούς.
Η Γεωγραφική τους παρουσία
Τους συναντούμε στην Περσέπολη,στη Βαβυλώνα, ακόμα και στην αρχαία Αίγυπτο. Κείμενο που βρέθηκε στην Ελεφαντίνη – αποικία των Περσών -και χρονολογείται το 434 π.Χ., παρουσιάζει τον Μάγο Μιθρασάρα, ως έναν από τους μάρτυρες μιας μεταβίβασης ακινήτου, που κάνει ένας Εβραίος άποικος προς τη σύζυγό του.
Οι σύμβουλοι του Ξέρξη
Η δύναμη των Μάγων ενισχύθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ξέρξη. Ο Ηρόδοτος επισημαίνει ότι ο βασιλέας των Περσών δεν έπαιρνε καμία απόφαση χωρίς να συμβουλευτεί τους Μάγους. Ερμήνευαν τα όνειρά του και προφήτευαν για λογαριασμό του. Συνόδευαν πάντα τον Περσικό στρατό κρατώντας αναμμένη την ιερή φωτιά. Έκαναν καθαρμούς στον Έλλήσποντο και θυσίες στον ποταμό Σκάμανδρο.
Αξιόπιστη πηγή για την ύπαρξη των Μάγων είναι και ο Ξενοφών. Επιβεβαιώνει τη θέση τους ως ιερέων και την επίδραση που είχαν στην οικονομική και πολιτική ζωή. Ήταν μάλιστα και οι παιδαγωγοί των τέκνων της βασιλικής οικογένειας.
Οι Μάγοι και ο Ζωροαστρισμός
Οι Μάγοι έχουν συνδεθεί με τον Ζωροαστρισμό. Ο Ζωροαστρισμός είναι μια θρησκεία μονοθεϊστική, η οποία βασίζει τη διδασκαλία της σε έναν πρωταρχικό δυϊσμό. Υπάρχει ο Θεός του καλού (Αχούρα Μάζντα), Θεός του φωτός και του ουρανού. Βρίσκεται σε διαρκή αγώνα με το πνεύμα του κακού, τον Αριμάν. Γιος του Θεού είναι ο Μίθρας, η λατρεία του οποίου ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο. Ο Μίθρας μεσολαβεί στον πατέρα του για το καλό των ανθρώπων, υποφέρει για αυτούς. Οι πιστοί θεωρούν ότι στο τέλος το καλό θα επικρατήσει. Ανταμοιβή για αυτούς ορίζεται μια μορφή παραδείσου.
Ο Διογένης Λαέρτιος παραθέτει απόσπασμα από κείμενο του Αριστοτέλη, ο οποίος φαίνεται πως ήταν γνώστης των βασικών αρχών αυτής της θρησκείας. Η σημερινή έρευνα δείχνει να καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι Μάγοι δεν ασπάστηκαν από την αρχή, ούτε δημιούργησαν τον Ζωροαστρισμό. Αυτό έγινε μάλλον μετά τον 4ο αιώνα π.Χ.
Κατά την Ελληνιστική περίοδο και στη συνέχεια κατά τη Ρωμαϊκή οι συγκεκριμένες αντιλήψεις έγιναν ευρύτερα γνωστές μέσα στο πλαίσιο ενός ευρύτερου θρησκευτικού συγκρητισμού που επικρατούσε.
Το ευαγγελικό κείμενο
Παραθέτουμε το ευαγγελικό κείμενο (κατά Ματθαίον)
«Τοῦ δὲ Ἰησοῦ γεννηθέντος ἐν Βηθλέεμ τῆς Ἰουδαίας ἐν ἡμέραις Ἡρῴδου τοῦ βασιλέως, ἰδοὺ μάγοι ἀπὸ ἀνατολῶν παρεγένοντο εἰς Ἱεροσόλυμα (2) λέγοντες, Ποῦ ἐστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων; εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὸν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ καὶ ἤλθομεν προσκυνῆσαι αὐτῷ. (3) ἀκούσας δὲ ὁ βασιλεὺς Ἡρῴδης ἐταράχθη καὶ πᾶσα Ἱεροσόλυμα μετ’ αὐτοῦ, (4) καὶ συναγαγὼν πάντας τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ γραμματεῖς τοῦ λαοῦ ἐπυνθάνετο παρ’ αὐτῶν ποῦ ὁ Χριστὸς γεννᾶται. (5) οἱ δὲ εἶπαν αὐτῷ, Ἐν Βηθλέεμ τῆς Ἰουδαίας· οὕτως γὰρ γέγραπται διὰ τοῦ προφήτου· (6) Καὶ σύ, Βηθλέεμ γῆ Ἰούδα, οὐδαμῶς ἐλαχίστη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ γὰρ ἐξελεύσεται ἡγούμενος, ὅστις ποιμανεῖ τὸν λαόν μου τὸν Ἰσραήλ. (7) Τότε Ἡρῴδης λάθρᾳ καλέσας τοὺς μάγους ἠκρίβωσεν παρ’ αὐτῶν τὸν χρόνον τοῦ φαινομένου ἀστέρος, (8) καὶ πέμψας αὐτοὺς εἰς Βηθλέεμ εἶπεν, Πορευθέντες ἐξετάσατε ἀκριβῶς περὶ τοῦ παιδίου· ἐπὰν δὲ εὕρητε ἀπαγγείλατέ μοι, ὅπως κἀγὼ ἐλθὼν προσκυνήσω αὐτῷ. (9) οἱ δὲ ἀκούσαντες τοῦ βασιλέως ἐπορεύθησαν, καὶ ἰδοὺ ὁ ἀστὴρ ὃν εἶδον ἐν τῇ ἀνατολῇ προῆγεν αὐτοὺς ἕως ἐλθὼν ἐστάθη ἐπάνω οὗ ἦν τὸ παιδίον. (10) ἰδόντες δὲ τὸν ἀστέρα ἐχάρησαν χαρὰν μεγάλην σφόδρα. (11) καὶ ἐλθόντες εἰς τὴν οἰκίαν εἶδον τὸ παιδίον μετὰ Μαρίας τῆς μητρὸς αὐτοῦ, καὶ πεσόντες προσεκύνησαν αὐτῷ, καὶ ἀνοίξαντες τοὺς θησαυροὺς αὐτῶν προσήνεγκαν αὐτῷ δῶρα, χρυσὸν καὶ λίβανον καὶ σμύρναν. (12) καὶ χρηματισθέντες κατ’ ὄναρ μὴ ἀνακάμψαι πρὸς Ἡρῴδην, δι’ ἄλλης ὁδοῦ ἀνεχώρησαν εἰς τὴν χώραν αὐτῶν…»