Η συνοχή στην παράγραφο και στο κείμενο

Η συνοχή στην παράγραφο και συνολικά στο κείμενο είναι από τα βασικά υφολογικά πλεονεκτήματα ενός δοκιμίου ή ενός άρθρου. Θα χαρακτηρίζαμε ως συνοχή μιας παραγράφου ή ενός κειμένου τον τρόπο που οι περίοδοι συνδέονται μορφολογικά μεταξύ τους. Η συνοχή ενισχύει την υφολογική ομοιογένεια και ταυτόχρονα εξασφαλίζει την ομαλή ροή των ιδεών. Υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι με τους οποίους επιτυγχάνεται. Είναι σημαντικό να μπορούμε να τους εντοπίσουμε. 

 

 

Η συνοχή στην παράγραφο με τη χρήση διαρθρωτικών λέξεων

Ο πλέον σαφής τρόπος με τον οποίο επιτυγχάνεται η συνοχή είναι με τη χρήση διαρθρωτικών λέξεων. Διαρθρωτικές ονομάζουμε τις λέξεις, οι οποίες τοποθετημένες σε καίριες θέσεις του γραπτού κειμένου βοηθούν να τονιστούν συγκεκριμένες νοηματικές σχέσεις ανάμεσα στις περιόδους ή ακόμα και ανάμεσα στις παραγράφους. Τέτοιες έννοιες μπορεί να είναι για παράδειγμα η επεξήγηση (δηλαδή, με άλλα λόγια), ή η εναντίωση (αντίθετα, ωστόσο). Είναι σημαντικό στα κείμενά μας να είμαστε προσεκτικοί στη χρήση των συνδετικών λέξεων ή φράσεων. Η κατάχρηση αυτών των λέξεων κουράζει τον αναγνώστη και εμποδίζει τη φυσική ροή του λόγου. Όταν χρησιμοποιούνται σωστά φωτίζουν τις νοηματικές σχέσεις κάτι που ενισχύει τη συνοχή του κειμένου και σε επίπεδο μορφής και σε επίπεδο περιεχομένου.

 

 

Ο ρόλος των αντωνυμιών

Η ετυμολογία της λέξεως “αντωνυμία” μας αποκαλύπτει ότι η χρησιμοποίησή τους έχει να κάνει με την αντικατάσταση ενός ονόματος, ώστε να αποφεύγεται η ασάφεια και η μονοτονία στο κείμενο. Όταν συναντήσουμε για παράδειγμα τη φράση “το ίδιο φαινόμενο επαναλαμβάνεται” έχουμε μια σαφή αναφορά σε κάτι που αναφέρθηκε πρωτύτερα στο κείμενο που διαβάζουμε. Με αυτόν τον τρόπο τονίζεται η σημαντικότητα της έννοιας και τα δύο σημεία στα οποία αναφέρθηκε αποκτούν μια εσωτερική συνοχή. 

 

 

Η επανάληψη λέξεως, φράσης ή έννοιας

Ένας ακόμα τρόπος με τον οποίο ενισχύεται η συνοχή ενός κειμένου ή μιας παραγράφου είναι και με την επανάληψη μιας λέξεως, μιας φράσης ή ακόμα και μιας έννοιας. Για παράδειγμα, μπορεί σε ένα κείμενο που πραγματεύεται ζητήματα σχετικά με την εκπαίδευση να συναντήσουμε τις λέξεις: παιδεία, εκπαίδευση, εκπαιδευτικό σύστημα, σχολείο. Σε αυτή την περίπτωση η κάθε λέξη έχει νοηματική συγγένεια με τις άλλες – θα λέγαμε ότι αναφέρεται στην ίδια έννοια, λίγο διαφορετικά δοσμένη – με αποτέλεσμα η συνοχή των γραφομένων να ενισχύεται.

 

 

Το ενιαίο ύφος

Βασικός τρόπος με τον οποίο το κείμενο συγκροτείται ως ενιαία οντότητα είναι και η διατήρηση του ενιαίου ύφους. Πέρα από τη συνοχή το ενιαίο ύφος σε ένα δοκίμιο πειθούς ή σε ένα άρθρο βοηθά ιδιαίτερα να ξετυλιχθεί η ροή των ιδεών. Τα συγκεκριμένα κειμενικά είδη πρέπει να χαρακτηρίζονται από σαφήνεια. Η προσοχή στη χρήση των ρηματικών προσώπων, η σωστή χρήση των τρόπων πειθούς και η διατήρηση στο μεγαλύτερο μέρος του κειμένου ενός ενιαίου ύφους βοηθούν τόσο στην έκφραση των ιδεών, όσο και στην επεξεργασία τους από τους αναγνώστες.