Επίκληση στη Λογική – Σημειώσεις για την έκθεση

Η Επίκληση στη Λογική είναι ο πιο συνηθισμένος και κυρίαρχος τρόπος πειθούς στα κείμενα που συναντάμε στο μάθημα της Έκθεσης. Αναγνωρίζουμε την επίκληση στη λογική από τον τρόπο με τον οποίο εκφέρεται. Με άλλα λόγια, από τα μέσα πειθούς.

Η επίκληση στη λογική είναι κυρίαρχη σε αποδεικτικά δοκίμια καθώς και σε φιλοσοφικά και επιστημονικά κείμενα. Κυριαρχεί, επίσης, σε άρθρα, εισηγήσεις, επιφυλλίδες και επιστολές.

Σε κάθε περίπτωση θεωρείται ο πλέον έντιμος τρόπος για να εκφράσουμε τις σκέψεις μας σε ένα κοινωνικό ζήτημα. Με την επίκληση στη λογική δείχνουμε τον προσήκοντα σεβασμό στους αναγνώστες μας. Δεν επιδιώκουμε μόνο να τους πείσουμε, αλλά κυρίως να τους διαφωτίσουμε και να τους κάνουμε κοινωνούς του προβληματισμού μας.

 

 

Η Επίκληση στη Λογική – Εκφορά με Επιχειρήματα και Τεκμήρια

 

Επίκληση στη λογική - Σημειώσεις για την έκθεση

 

 

 

 

Τα επιχειρήματα (συλλογισμοί) και τα τεκμήρια είναι οι τρόποι τους οποίους θα χρησιμοποιήσει η συντάκτρια ή ο συντάκτης ενός κειμένου, όταν θέλει να πείσει λογικά τον αναγνώστη του.

 

 

Το Επιχείρημα -Γενικές Παρατηρήσεις

 

Ένας πολύ συνοπτικός ορισμός για το επιχείρημα θα μπορούσε να είναι ο εξής:

Επιχείρημα μπορούμε να ονομάσουμε μια σειρά προτάσεων που έχουν λογική σύνδεση μεταξύ τους. Με τη χρησιμοποίησή τους επιδιώκουμε να καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα, να αποδείξουμε μια θέση.

Οι προτάσεις με τις οποίες καταλήγουμε στο συμπέρασμα ονομάζονται προκείμενες. Όσον αφορά τη λογική αλληλουχία πάντοτε προηγούνται, εφόσον για να καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα αυτές λειτουργούν ως προϋποθέσεις.

 

 

Η Εκφορά του Συλλογισμού μπορεί να διαφέρει

 

Ο τρόπος με τον οποίο ο συλλογισμός θα καταγραφεί στον γραπτό λόγο μπορεί να διαφέρει. Είναι αρκετά σύνηθες το συμπέρασμα να προηγείται και να έπονται οι προκείμενες. Αυτό δεν αναιρεί σε καμία περίπτωση το γεγονός ότι οι προκείμενες προηγούνται λογικά του συμπεράσματος στο επίπεδο της σύλληψης του επιχειρήματος.

Στην πρώτη περίπτωση ( ο τρόπος που ο συλλογισμός αποτυπώνεται στο χαρτί) έχουμε να κάνουμε με τη συλλογιστική πορεία. Στη δεύτερη ( η σειρά με την οποία εμφανίζονται στο μυαλό του γράφοντος) έχουμε να κάνουμε με τη μορφή του συλλογισμού. (παραγωγικός, επαγωγικός ή αναλογικός)

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε διαφορετικές συλλογιστικές πορείες για να αποτυπώσουμε τον ίδιο συλλογισμό. Άλλες φορές μπορεί να επιλέξουμε να τοποθετήσουμε το συμπέρασμα στην αρχή της πρότασης και άλλες να προτιμήσουμε να τοποθετήσουμε τις προκείμενες.

Ο συλλογισμός θα είναι ο ίδιος. Αυτό που θα διαφέρει θα είναι η συλλογιστική πορεία της παραγράφου.

 

 

 

Τα Τεκμήρια

 

Τα τεκμήρια είναι οι αποδείξεις που προσκομίζουμε στον λόγο μας. Έχουμε τη δυνατότητα να παραθέσουμε

 

  • Παραδείγματα, τα οποία έχουν γενική ισχύ
  • Πορίσματα έγκυρων και αξιόπιστων ερευνών
  • Αλήθειες (είτε επιστημονικές, είτε γενικά παραδεκτές)
  • Γεγονότα (συνήθως ιστορικά αλλά και κάποια γεγονότα της επικαιρότητας)
  • Στατιστικά στοιχεία
  • Αυθεντίες που επιβεβαιώνουν και στηρίζουν κάποιο επιχείρημα.
  • Βιωματικά στοιχεία (όταν σχετίζονται με τη βασική ιδέα των όσων θέλουμε να αποδείξουμε).

 

Τα τεκμήρια αξιολογούνται για την αξιοπιστία τους.

 

 

Αξιολόγηση Τεκμηρίου

 

Ας υποθέσουμε ότι μας ζητείται να αξιολογήσουμε το ακόλουθο τεκμήριο:

“Να κλείσουμε την τηλεόραση, γιατί ευθύνεται για την κατάρρευση των ανθρωπίνων σχέσεων. Σε πειράματα που έγιναν πρόσφατα, έβαλαν μια τηλεόραση μέσα στο κλουβί όπου ζούσε μια οικογένεια πιθήκων. Ύστερα από λίγες μόνο εβδομάδες ο πατέρας καθόταν όλο και περισσότερο μπροστά στην οθόνη, η μητέρα άρχισε να αδιαφορεί όλο και περισσότερο για τα μικρά της ακολουθώντας το παράδειγμα του αρσενικού και τα μικρά άρχισαν να εμφανίζουν σημάδια κατάθλιψης.”

 

Η απάντησή μας θα πρέπει να περιλαμβάνει

 

  • Την άποψη που υποστηρίζεται στο κείμενο
  • Το είδος του τεκμηρίου που χρησιμοποιείται
  • Την αξιολόγηση του τεκμηρίου
  • Το δικό μας συμπέρασμα σχετικά με την αξιοπιστία του τεκμηρίου.

 

 

Η απάντησή μας

 

  • Η άποψη που υποστηρίζεται: Ο συντάκτης του κειμένου εκφέρει την άποψη ότι η τηλεόραση ευθύνεται για την κατάρρευση των ανθρωπίνων σχέσεων. Χαρακτηριστικά γράφει: “για αυτό και πρέπει να την κλείσουμε.”
  • Είδος τεκμηρίου: Για να ενισχύσει τη θέση του, παραθέτει ως τεκμήριο μια επιστημονική έρευνα, η οποία έδειξε τις ιδιαίτερα δυσμενείς συνέπειες της τηλεόρασης σε μια ομάδα πιθήκων.
  • Η αξιολόγηση του τεκμηρίου: Μπορούμε να πούμε ότι το τεκμήριο που προσκομίζει είναι αληθές. Ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η άποψη, ωστόσο, που επιδιώκει να αποδείξει δεν απορρέει εύλογα από το συγκεκριμένο τεκμήριο. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε την προσπάθεια εξομοίωσης των ανθρωπίνων σχέσεων με τις σχέσεις που αναπτύσσει μια οικογένεια πιθήκων, ως απλοϊκή. Επίσης το στατιστικό δείγμα είναι εξαιρετικά μικρό. 
  • Το συμπέρασμα μας: Με βάση, όλα τα προαναφερθέντα δεν μπορούμε να υιοθετήσουμε την άποψή του βασιζόμενοι σε αυτό το κριτήριο και μόνο.

 

 

 

 

 

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

  • Θεματικοί Κύκλοι για το Ενιαίο Λύκειο (Ο.Ε.Δ.Β.)
  • Έκφραση – Έκθεση: Γενικό Λύκειο, Τεύχος Γ’ (Ο.Ε.Δ.Β.)
  • Οδηγός για την Έκφραση – Έκθεση  Γ’ Λυκείου -/ Άρης Γιαβρής – Θεόδωρος Στουφής / Εκδόσεις Κέδρος
  • Έκφραση -Έκθεση για την Γ’ Λυκείου / Χρήστος Σάρρας / Ελληνοεκδοτική
  • Τεχνικές Έκφρασης / Έκφραση -Έκθεση Γ’Λυκείου / Μαρία Πετροπούλου /Εκδόσεις Ζήτη

 

Οι μαθητές του Φιλολογικού Φροντιστηρίου έχουν πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό και εκπαιδευτικά video, τα οποία βρίσκονται στην ψηφιακή μας πλατφόρμα μέσω της οποίας διεξάγονται τα διαδικτυακά μας μαθήματα.